نحوه کار گیربکس اتوماتیک
نحوه کار گیربکس اتوماتیک
گیربکس که معادل فارسی آن جعبه دنده است یکی از مهم ترین قطعات خودرو به شمار می رود. به طوری که جایگاه آن را از نظر ارزش و مهم بودن می توان با موتور خودرو مقایسه کرد. در این مطلب قصد داریم نحوه کار “گیربکس اتوماتیک” و عوامل مخرب گیربکس اتوماتیک را توضیح دهیم.
خودروهایی که گیربکس اتوماتیک دارند احتیاج به تعویض دنده ندارند. از انواع گیربکس اتوماتیک می توان به گیربکس‌های سیاره‌ای AT، گیربکس‌های AMT، گیربکس‌های CVT و گیربکس‌های دوکلاچه DCT اشاره کرد.
نحوه کار گیربکس اتوماتیک
نحوه کار گیربکس اتوماتیک به این صورت است که از موتور خودرو نیرو دریافت می کند و آن نیرو را به صورت افزایش قدرت (دنده یک) و یا افزایش سرعت (دنده پنج) به دیفرانیل و چرخ ها انتقال می دهد. ظاهر اغلب گیربکس های اتوماتیک تقریبا مشابه است.
اکنون به قسمت های اصلی گیربکس اتوماتیک می پردازیم:
- مبدل گشتاور (توربین، روغن گیربکس و … )
- کامپیوتر مرکزی (ECU)، شیرهای برقی یا سنولوئید
- کلاچ گیربکس اتوماتیک
- چرخدنده های گیربکس اتوماتیک
چه فرایندهایی در گیربکس اتوماتیک انجام می شود؟
1. نیروی مکانیکی از موتور دریافت می شود و به وسیله ی مبدل گشتاور به گیربکس انتقال پیدا می کند.
برای روشن تر شدن نحوه منتقل شدن نیروی موتور به گیربکس به وسیله مبدل گشتاور، پنکه ای که در سمت چپ قرار دارد به برق وصل است و هوا را رو به بیرون پرتاب می کند.
پنکه ای که در سمت راست قرار دارد خاموش است اما پروانه های آن تحت تاثیرهوایی که پنکه چپ پرتاب می کند می چرخد. به این ترتیب فرایند انتقال گشتاور موتور به گیربکس، یعنی موتور ماشین پروانه های مبدل گشتاور را یا به عبارتی پنکه سمت چپ را می چرخاند و سپس با به حرکت در آوردن روغن گیربکس، پروانه های توربین یا همان پنکه سمت راست می چرخند و به این صورت محور گیربکس به چرخش در می آید.
در حقیقت نحوه عملکردی که گشتاور گیربکس دارد مشابه پنکه است فقط از تفاوت هایی که دارند می توان به این موارد اشاره کرد : چیزی که به جای هوا دمیده میشود روغن گیربکس است و مسیری که روغن گیربکس می چرخد یک چرخه و سیکل بسته است.
2. نیرویی که از طرف مبدل گشتاور دریافت می شود محور ورودی گیربکس را به چرخش در می آورد.
از عواملی که سرعت و جهت چرخش محور خروجی گیربکس را تعیین می کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- تعیین وضعیت لیور (دسته دنده گیربکس اتوماتیک) به وسیله راننده.
- میزان و کیفیت فشار دادن پدال گاز.
- دور موتور و سرعت حرکت ماشین.
تفاوت گیربکس اتوماتیک و گیربکس دستی
اما این سوال مطرح می شود که چه تفاوتی بین گیربکس اتوماتیک و گیربکس دستی وجود دارد؟
- خودرویی که گیربکس اتوماتیک دارد، فاقد کلاچ است.
- در خودرویی که گیربکس اتوماتیک دارد، احتیاجی نیست دستی دنده عوض کرد. شما در ابتدا یک بار دنده ی خودرو را روی حالت drive قرار می دهید و سپس همه چیز به صورت خودکار و اتوماتیک پیش می رود.
- عملکرد گیربکس اتوماتیک و گیربکس دستی هر دو شبیه به هم است اما روش های متفاوتی دارند.راهی که گیربکس اتوماتیک برای تغییر و تعویض دنده دارد کاملا جالب و متفاوت است. کاملا شبیه به جعبه دنده های دستی، کار اصلی ای که گیربکس اتوماتیک انجام می دهد این است که به موتور که دامنه ی سرعت محدودی دارد این امکان را می دهد که سرعت خروجی با دامنه ی گسترده تری داشته باشد.
عوامل مخرب گیربکس اتوماتیک
مانند هر وسیله ی دیگری در صورتی که استفاده ی شخص صحیح باشد و نکاتی را برای نگهداری صحیح در نظر داشته باشد می توان عمر گیربکس اتوماتیک را تا دوبرابر تضمین کرد. در ادامه به شرح پنج عامل مهم در تخریب گیربکس اتوماتیک می پردازیم:
-
تعویض نکردن حالت گیربکس در هنگام حرکت خودرو
از تعویض کردن حالت گیربکس در زمان حرکت پرهیز کنید. تعویض حالت های متفاوت گیربکس اتوماتیک به صورت مکانیکی بوده که به کمک تعدادی کلاچ و نوار که درون گیربکس قرار دارند انجام می شود که این ها حاوی موادی هستند که با به وجود آردن اصطکاک تعویض دنده را ممکن می کنند. حال اگر قبل از تعویض دنده، کاملا بایستید و ترمز کنید، به طور قطع این عمر این مکانیسم خودرو شما بیشتر خواهد شد.
-
رانندگی نکردن در حالت خلاص (Neutral)
نتیجه ی این که شما در یک شیب گیربکس اتوماتیک را خلاص کنید، کاهش مصرف سوخت نیست! خودروهایی که دنده اتوماتیک هستند در حدی هوشمند نیز هستند که در حالتی مثل سرازیری به موتور کمتر سوخت رسانی کنند که در نتیجه مصرف سوخت کم می شود.
-
به هنگام گاز دادن حالت (Drive) را انتخاب نکنید
با این بهانه که شتاب اولیه خودرو بیشتر می شود هنگام گاز دادن حالت (Drive) را انتخاب نکنید. اینکه پدال گاز را در موقعیت خلاص نگه دارید و حالت D راهم انتخاب کنید خسارت جبران ناپذیر و زیادی به گیربکس اتوماتیک ماشین خود می زنید.
-
پیش از توقف کامل حالت پارک را درگیر نکنید
قبل از اینکه خودرو را کاملا متوقف کنید از حالت P استفاده نکنید. بیشتر ماشین های جدیدی که گیربکس اتوماتیک دارند امکان استفاده از حالت P را به راننده خودرو نمی دهند.
-
توجه نکردن به سرویس های دوره ای گیربکس اتوماتیک
اجزا و قطعات داخلی گیربکس اتوماتیک در هنگام استفاده به دمای بالایی دست پیدا می کنند که اگر در این حالت روغن کافی نباشد، یا روغن تعویض نشده باشد یا حتی روغن اشتباه ریخته شده باشد، احتمال اینکه مکانیزم آن آسیب ببینید زیاد است. بهترین حالت پیشنهادی این است که بعد از هر پنج هزار کیلومتری که خودرو کارکرد داشت میزان سطح روغن گیربکس اتوماتیک چک شود. و برای خودروهایی که در شهر استفاده می شوند توصیه می کنیم که بعد از 24 ماه یا 50 هزار کیلومتر، بسته به این که هر کدام از این دو حالت زودتر اتفاق افتاد، روغن گیربکس اتوماتیک را تعویض کنید.
به اهمیتی که گیربکس خودرو دارد اشاره کردیم و همین طور عوامل مخرب گیربکس اتوماتیک و نکاتی را که برای افزایش طول عمر آن مطرح کردیم. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد و برای نگهداری بهتر از خودرویتان به شما کمک کند.